Jakie dokładnie prawa i obowiązki nakłada na pracodawców i pracowników ustawa o ochronie macierzyństwa (niem. Mutterschutzgesetz)? W 2018 roku na świat przyszło w Niemczech o 2600 więcej dzieci niż rok wcześniej. Łącznie było ich 787 500. Jak widać, liczba urodzeń stale rośnie. Współczynnik dzietności wynosi obecnie 1,57 dziecka w przeliczeniu na kobietę. Można przy tym zauważyć trend do coraz późniejszego zachodzenia w ciążę, co pokazują najnowsze dane Federalnego Urzędu Statystycznego. Wynika z nich, iż w ostatnich latach znacznie wzrosła liczba kobiet, mających w momencie narodzin dziecka 40 lub więcej lat. W stosunku do danych z 1990 roku liczba ta jest prawie czterokrotnie większa! Niezależnie od tego, w jakim wieku kobieta decyduje się na potomstwo, jako osoba aktywna zawodowo jest ona objęta okresem ochronnym oraz szczególnymi uregulowaniami w zakresie ochrony pracowników w trakcie kilku tygodni przed i po narodzinach dziecka. Przepisy te zostały znowelizowane w 2017, a następnie rozszerzone w 2018 roku. Znaczna część obowiązujących wcześniej regulacji w zakresie ochrony macierzyństwa pochodziła bowiem z 1952 roku. Nowe przepisy skupiły się przede wszystkim na objęciu ustawą o ochronie macierzyństwa również tych ciężarnych, które znajdują się w toku kształcenia (studia, szkoła zawodowa etc.). Dodatkowo kobiety w ciąży są jeszcze lepiej chronione przed pracami, które wymagają działania w ściśle narzuconym tempie. Poza tym pracodawcy mają obowiązek poinformowania swoich pracownic o ryzykach i niebezpieczeństwach występujących na ich stanowiskach pracy. Warto również wspomnieć, że wiele z obowiązujących wcześniej sprawdzonych przepisów w zakresie ochrony macierzyństwa zostało utrzymanych w mocy. Kto jest objęty ustawą o ochronie macierzyństwa w Niemczech? Regulacje wynikające z ustawy o ochronie macierzyństwa obowiązują wszystkie kobiety objęte stosunkiem pracy, niezależnie od rodzaju umowy. Nie ma więc znaczenia, czy dana pracownica jest zatrudniona na okres próbny, czas określony czy nieokreślony, czy jest to jej główny etat, czy tylko dodatkowe zatrudnienie lub praca w ramach minijob. Ustawa dotyczy również osób w trakcie nauki zawodu i w pewnych warunkach również tych wykonujących pracę chałupniczą. Od 2017 okresem ochronnym, wynoszącym 6 tygodni przed i 8 tygodni po urodzeniu dziecka, objęte są także studentki i uczennice. W tym czasie są one zwolnione z obowiązkowych zajęć dydaktycznych. Najmniejszej roli nie odgrywają przy tym obywatelstwo czy stan cywilny. Szczególne uregulowania obowiązują w przypadku pracy wykonywanej za granicą. Ustawa o ochronie macierzyństwa nie dotyczy członków organów osób prawnych (jak np. prezes), wolontariuszy oraz członków rodzin działających jedynie w ramach tzw. pomocy rodzinnej i nieobjętych stosunkiem podwładny – przełożony. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownicom łatwy dostęp i wgląd do ustawy o ochronie macierzyństwa, o ile zatrudnia w firmie więcej niż trzy kobiety. Co w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech? Sądy długo zastanawiały się nad kwestią, czy pytanie o ciążę jest dozwolone w kwestionariuszach osobowych oraz czy można je zadawać podczas rozmów rekrutacyjnych. Ostatecznie Federalny Sąd Pracy (Bundesarbeitsgericht) orzekł, że pytanie to jest zasadniczo niedopuszczalne, kobiecie przysługuje wówczas prawo do udzielenia odpowiedzi niezgodnej z prawdą, a w przypadku nawiązania stosunku pracy zatajona ciąża nie może stanowić przesłanki do unieważnienia umowy o pracę. § 9 ustawy o ochronie macierzyństwa zawiera zakaz wypowiedzenia stosunku pracy (Kündigungsverbot). Wypowiedzenie umowy o pracę kobiecie w ciąży oraz do upływu 4 miesięcy od dnia porodu jest niedopuszczalne, jeśli: w momencie wypowiadania umowy pracodawca wiedział o ciąży/porodzie pracownicy lub dowiedział się o tym w ciągu 2 tygodni od wypowiedzenia umowy. W pewnych okolicznościach powiadomienie pracodawcy o ciąży może być uznane nawet wtedy, gdy nastąpiło już po upływie ww. okresu. Właściwe organy odpowiedzialne za ochronę pracowników mogą jednak w szczególnych, absolutnie wyjątkowych przypadkach wyrazić zgodę na wypowiedzenie stosunku pracy, o ile nie ma to związku ze stanem kobiety w trakcie ciąży oraz do upływu 4 miesięcy od dnia porodu. Jeśli właściwe organy wydadzą taką zgodę, wypowiedzenie umowy o pracę musi nastąpić w formie pisemnej i musi w nim zostać zawarta jego przyczyna. Mimo trwania ciąży umowa o pracę może zostać skutecznie rozwiązana również w następujących przypadkach: Pracownica sama wypowiada umowę o pracę. Pracodawca musi wtedy niezwłocznie poinformować organ nadzorczy. Rozwiązanie umowy przez pracownicę jest także możliwe bez zachowania okresu wypowiedzenia, wówczas następuje ono w momencie zakończenia okresu ochronnego po porodzie. Pracownica i pracodawca rozwiązują umowę na mocy porozumienia stron (Aufhebungsvertrag).Dobiega końca umowa zawarta na czas określony. Zgodnie z przepisami ciąża nie powoduje automatycznego przedłużenia tego rodzaju umowy. Wraz z reformą ustawy o ochronie macierzyństwa weszła w życie także szczególna ochrona przed wypowiedzeniem tych kobiet, które doznały poronienia po upływie 12. tygodnia ciąży. Poza tym okres ochronny po porodzie przedłuża się do 12 tygodni, jeśli na świat przyszło dziecko z niepełnosprawnością. A kiedy i w jaki sposób należy poinformować pracodawcę o ciąży? Przyszłe matki powinny poinformować pracodawcę o przewidywanym terminie porodu, gdy tylko się o tym dowiedzą. Na życzenie pracodawcy są zobowiązane do przedłożenia odpowiedniego zaświadczenia od lekarza lub położnej. Koszt wydania takiego dokumentu ponosi jednak pracodawca. Pracodawca jest zobowiązany poinformować właściwe organy nadzorcze o ciąży pracownicy niezwłocznie po zgłoszeniu przez nią tego faktu. Niedopuszczalne jest jednak przekazywanie tej informacji osobom trzecim bez wcześniejszej konsultacji z ciężarną. Jakie zasady obowiązują w przypadku kształcenia zawodowego w Niemczech? Umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego zawierane są zawsze na czas określony i dobiegają końca wraz z upływem ustalonego okresu kształcenia lub też – w przypadku wcześniejszego zdania egzaminu końcowego – w momencie ogłoszenia wyników egzaminu przez komisję egzaminacyjną. Ciąża nie powoduje tu jakichkolwiek zmian. Jeszcze przed terminem egzaminu uczennica zawodu może jednak złożyć we właściwej izbie rzemieślniczej wniosek o wydłużenie okresu kształcenia, jeśli jest to uzasadnione np. nieobecnościami z powodu ciąży i tylko w ten sposób może zostać osiągnięty cel kształcenia. Wydłużenie okresu kształcenia może się też odbyć w ramach porozumienia zawieranego między uczennicą zawodu a zakładem, w którym to kształcenie się odbywa. Jeśli nie zda ona egzaminu końcowego, może wnioskować o przedłużenie okresu kształcenia aż do kolejnego terminu, w którym będzie miał miejsce egzamin, jednak nie dłużej niż o rok. Kiedy mają zastosowanie ogólne zakazy wykonywania pracy przez ciężarną? Oprócz indywidualnych zakazów świadczenia pracy, wydawanych poszczególnym ciężarnym przez lekarza prowadzącego, zastosowanie mają również ogólne zakazy wykonywania pracy, zawarte w ustawie o ochronie macierzyństwa. Zgodnie z nimi ciężarne nie mogą wykonywać przede wszystkim: prac związanych z regularnym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów powyżej 5 kg lub dorywczym podnoszeniem/przenoszeniem ciężarów powyżej 10 kg, jeśli czynności te są wykonywane manualnie bez urządzeń wspomagających, jak np. podnośniki po upływie 5. miesiąca ciąży – prac wykonywanych stale w pozycji stojącej, o ile dzienny czas pracy przekracza 4 godziny prac wymagających częstego pochylania się, skręcania tułowia, kucania lub przyjmowania przygarbionej pozycji ciała prac obarczonych dużym ryzykiem wypadku/urazu, przy których istnieje wysokie prawdopodobieństwo poślizgu, upadku czy też przewrócenia się. Poza tym zabronione jest zatrudnianie ciężarnych przy pracach akordowych oraz pracach przy taśmie produkcyjnej. Z dniem 1 stycznia 2018 zakaz ten został rozszerzony i obejmuje wszelkie prace, które są wykonywane w ściśle określonym tempie. Kobiety w ciąży oraz karmiące matki zasadniczo nie mogą też pracować w godzinach nadliczbowych, w godzinach pomiędzy 20 a 6 rano, jak również w niedziele i święta. Szczególnie zabronione jest zatrudnianie kobiet od 18. roku życia w wymiarze czasu pracy przekraczającym 8,5 h dziennie lub 90 godzin na przestrzeni 2 tygodni. Jak długo trwa ochrona kobiet w ciąży i po połogu w Niemczech? Kobiety w ciąży nie mogą świadczyć pracy w ciągu 6 ostatnich tygodni przed planowanym terminem porodu, chyba że same jasno wyrażą taką chęć. W każdej chwili mają jednak prawo do wycofania swojej zgody. Wiążący jest przewidywany termin rozwiązania, widniejący na zaświadczeniu wystawionym przez położną bądź lekarza. Kobiety nie mogą wykonywać pracy do upływu 8 tygodni od dnia porodu. W przypadku wcześniaków i ciąży mnogiej okres ten wydłuża się do 12 tygodni. Obowiązuje tutaj absolutny zakaz wykonywania pracy i nie można od niego odstąpić nawet na życzenie matki. W przypadku przedwczesnego porodu okres ochronny po porodzie wydłuża się odpowiednio o czas, który nie został wykorzystany przed narodzinami dziecka. Ciąża a prawo do urlopu wypoczynkowego w Niemczech W odróżnieniu od urlopu rodzicielskiego, zakaz wykonywania pracy w trakcie ciąży nie powoduje pomniejszenia należnego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Jeśli przed otrzymaniem zakazu świadczenia pracy kobieta nie wykorzystała pełnej puli urlopu wypoczynkowego, może to uczynić po zakończeniu okresów ochronnych w bieżącym lub kolejnym roku urlopowym. Co z ochroną wynagrodzenia za pracę? Ochrona wynagrodzenia kobiety w trakcie ciąży i połogu wygląda następująco: W czasie ciąży pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownicy wolnego od pracy na czas wykonania wszelkich koniecznych badań diagnostycznych. Za ten okres kobieta zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeśli poza obowiązywaniem okresów ochronnych wynikających z zakazu wykonywania pracy ciężarna zdecyduje się na całkowitą bądź częściową przerwę od pracy lub gdy z powodu zakazu świadczenia pracy zmieni się sposób jej wynagradzania, pracodawca zasadniczo zobowiązany jest do dalszego wypłacania jej przeciętnego wynagrodzenia, jakie otrzymywała jeszcze przed okresem ciąży. Podczas okresów ochronnych, a więc na 6 tygodni przed porodem i 8 tygodni po porodzie, pracownica nie zachowuje prawa do wynagrodzenia ze strony pracodawcy za nieprzepracowane dni. Ochrona wynagrodzenia ciężarnej/karmiącej jest wówczas zapewniana w formie zasiłku macierzyńskiego (Mutterschaftsgeld) oraz dodatku do niego, zgodnie z § 13 i § 14 ustawy o ochronie podlegające ubezpieczeniu w powszechnej kasie chorych składają wniosek o zasiłek macierzyński właśnie za jej pośrednictwem. Jego wysokość to maksymalnie 13 euro za dzień pracy. Osoby ubezpieczone prywatnie lub świadczące pracę w minimalnym wymiarze (geringfügige Beschäftigung) mają możliwość złożenia wniosku w Federalnym Urzędzie Ubezpieczeń (Bundesversicherungsamt) o jednorazowy zasiłek macierzyński w wysokości do 210 euro. Pracodawca w formie dodatku podnosi zasiłek macierzyński do wysokości wynagrodzenia netto, a więc o różnicę pomiędzy kwotą 13 euro a przeciętną stawką za dzień pracy, pomniejszoną o ustawowe składki i potrącenia. Przeciętne wynagrodzenie za dzień pracy jest naliczane na podstawie 3 ostatnich miesięcy kalendarzowych, a w przypadku tygodniowych okresów rozliczeniowych – na podstawie ostatnich 13 tygodni przed rozpoczęciem okresu ochronnego. Wszystkie te koszty wraz z należnymi składkami na ubezpieczenie społeczne są w pełni zwracane pracodawcy dzięki dofinansowaniu do zasiłku macierzyńskiego (U2-Verfahren). Obejmuje ono zarówno wypłatę wynagrodzenia w przypadku indywidualnego zakazu świadczenia pracy, jak i dopłaty do zasiłku macierzyńskiego podczas okresów ochronnych. Taki sposób postępowania obowiązuje wszystkich pracodawców od 1 stycznia 2006 roku.Umowa na okres próbny, umowa na czas określony i ciąża. Czy dostanę umowę na czas nieokreślony? Moja sytuacja wygląda tak: Pierwsza umowa była zawarta w okresie obowiązywania ustawy kryzysowej tj. 14.11.2011 na okres próbny 3 miesięcy tj. do dnia 13.02.2012 (półtora miesiąca umowa trwała gdy ustawa już przestała obowiązywać).
9 września 2020 Niemieckie prawo chroni kobiety w ciąży i matki przed zwolnieniem, pracą w niekorzystnych warunkach czy utratą zarobków. Ochrona rozpoczyna się już podczas rozmowy kwalifikacyjnej i kończy się kilka miesięcy po porodzie. Oto 7 rzeczy, które musisz o niej wiedzieć. Wszelkie kwestie dotyczące ochrony kobiet w ciąży i matek regulują zapisy ustawy o ochronie macierzyństwa — Mutterschutzgesetzes (w skrócie MuSchG) oraz rozporządzenia o ochronie matek w miejscu pracy (Verordnung zum Schutze der Mütter am Arbeitsplatz). Które z nich są najważniejsze z punktu widzenia pracodawcy? Niemieckie prawo pracy a ochrona matek i kobiet w ciąży Ochrona już od… rozmowy kwalifikacyjnej Ogólny zakaz pracy przed i po porodzie Brak możliwości pracy w nocy, w niedziele i święta oraz w godzinach nadliczbowych Indywidualny zakaz zatrudnienia Świadczenia finansowe podczas okresu ochronnego Zwolnienie na badanie lekarskie Przerwy na karmienie dziecka 1. Ochrona już od… rozmowy kwalifikacyjnej Ochrona kobiet w ciąży rozpoczyna się już w momencie rozmowy kwalifikacyjnej. Jeśli podczas interview, pracodawca zapyta kandydatkę, czy jest w ciąży, niemieckie prawo pracy pozwala jej… skłamać! Ważne: jedynym wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, kiedy rozmowa kwalifikacyjna dotyczy zastępstwa za kobietę ciężarną. W takiej sytuacji kobieta musi poinformować pracodawcę, że jest w ciąży. Bezpieczeństwo wszystkich kobiet, bez względu na rodzaj umowy Niemieckie prawo pracy zapewnia ochronę wszystkim matkom i kobietom ciężarnym: pracującym na umowę na czas nieokreślony i określony, pracującym w pełnym i częściowym wymiarze godzin, uczącym się zawodu (Ausbildung), wykonujących prace chałupnicze. Ochrona przed wypowiedzeniem umowy zaczyna obowiązywać od momentu zajścia w ciąże i trwa przez 4 miesiące po porodzie. Kwestie tę reguluje § 17 ustawy o ochronie macierzyństwa. Od 30 maja 2017 ochroną przed wypowiedzeniem zostały objęte także kobiety, które poroniły po upływie 12. tygodnia ciąży. Ważne: w szczególnych przypadkach właściwy organ nadzorczy (§ 20 MuSchG) może, na wniosek pracodawcy, zezwolić na odstępstwo od bezwzględnego zakazu zwolnienia z pracy kobiety w ciąży. Ze względu na fakt, że takie działanie jest sprzeczne z ochroną macierzyństwa, będzie możliwe wyłącznie w szczególnych, wskazanych ustawą sytuacjach. Wypowiedzenie bez uprzedniej zgody organu nadzorczego powoduje jego nieważność. 2. Ogólny zakaz pracy przed i po porodzie 6 tygodni przed planowanym terminem porodu rozpoczyna się ogólny zakaz pracy (generelles Beschäftigungsverbot). Kończy się on, 8 tygodni po porodzie, a w przypadku ciąż mnogich, przedwczesnych porodów oraz urodzenia dziecka z niepełnosprawnością 12 tygodni po porodzie. Jeśli dziecko urodziło się przed planowanym terminem, okres ten ulega wydłużeniu o liczbę dni, która „przepadła” na skutek wcześniejszego porodu. Ważne: w ciągu okresu ochronnego przed porodem kobieta może pracować na własne, wyraźne życzenie, które w każdej chwili może cofnąć. W okresie ochronnym po porodzie nie może wykonywać obowiązków zawodowych, nawet jeśli wyrazi taką chęć. 3. Brak możliwości pracy w nocy, w niedziele i święta oraz w godzinach nadliczbowych Kobieta będąca w okresie ochronnym przed i po porodzie nie może pracować w nocy (pomiędzy 20:00 a 6:00) oraz w niedziele i święta (wyjątki reguluje § 8 ustawy o ochronie macierzyństwa). Nie może także wykonywać obowiązków w godzinach nadliczbowych. Ważne: jeśli zgodnie z opinią lekarza w ciągu kilku miesięcy po porodzie kobieta nie jest w pełni zdolna do pracy, pracodawca nie może powierzać jej obowiązków, które przekraczają jej wydolność. 4. Indywidualny zakaz zatrudnienia Nawet jeśli kobieta jest zdrowa, a ciąża rozwija się prawidłowo, specyfika pracy może skutkować dodatkowym zagrożeniem dla matki i dziecka. W takim przypadku pracownica może zwrócić się do pracodawcy z prośbą o indywidualny zakaz zatrudnienia (individuelles Beschäftigungsverbot). Podstawą pozytywnej decyzji jest zaświadczenie lekarskie. Zgodnie z zapisami §3 ustawy o ochronie macierzyństwa powinno ono szczegółowo wskazywać wszystkie czynniki, które uniemożliwiają zatrudnionej wykonywanie obowiązków. Ważne: lekarz może wydać indywidualny zakaz zatrudnienia także po porodzie, do 6 miesiąca po narodzinach dziecka. 5. Świadczenia finansowe podczas okresu ochronnego Pracownica, która podczas okresu ochronnego nie wykonuje obowiązków zawodowych, może liczyć na zasiłek macierzyński (Mutterschaftsgeld) wypłacany przez kasę chorych. Jego maksymalna wysokość to 13 euro za dzień. Aby wyrównać różnicę pomiędzy zarobkiem netto a zasiłkiem macierzyńskim, dodatkową część świadczenia wypłaca pracodawca. Dodatek do zasiłku nie podlega opodatkowaniu ani składkom na ubezpieczenie socjalne. Ważne: aby otrzymać zasiłek, konieczne jest złożenie pisemnego wniosku w odpowiedniej kasie chorych, nie wcześniej niż 7 tygodni przed terminem porodu. 6. Zwolnienie na badanie lekarskie Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie kobiecie zwolnienia na czas przeprowadzenia ciążowych badań kontrolnych. Dotyczy on jednak wyłącznie pań pracujących w pełnym wymiarze godzin. W przypadku tych zatrudnionych na część etatu pracodawca może wymagać wykonania badań w czasie wolnym. 7. Przerwy na karmienie dziecka Matki karmiące może korzystać z przerwy na karmienie dziecka w wymiarze 2 x 30 minut lub 1 x 60 minut dziennie. Jeśli kobieta pracuje dłużej niż 8 godzin, czas ten wydłuża się do 2 x 45 minut lub 1 x 90 minut dziennie. Przerwy na karmienie wliczają się do czasu pracy i w żaden sposób nie wpływają na wysokość wynagrodzenia. Ważne: choć prawo daje matkom możliwość korzystania z przerw na karmienie, pracodawca udziela ich wyłącznie na stosowne żądanie. Więcej informacji na temat praw i obowiązków pracodawcy oraz pracownic w ciąży i pracownic — matek znajdziesz w treści ustawy o ochronie macierzyństwa — Mutterschutzgesetzes i rozporządzeniu o ochronie matek w miejscu pracy — Verordnung zum Schutze der Mütter am Arbeitsplatz. Podobne artykuły: Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków w Niemczech. Jak prawo reguluje wypłatę świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy? Wypowiedzenie umowy w Niemczech, czyli jak rozstać się z pracownikiem zgodnie z prawem? Emerytura w Niemczech – prawa i obowiązki związane z ubieganiem się o świadczenie po zakończeniu pracy zawodowej
ZMEN. 103 170 265 236 297 116 453 9 220